Interviews analyseren – drie ideeën voor kwalitatieve analyse

Ga jij interviews analyseren? Bedenk dan dat er bij kwalitatief onderzoek niet één juiste of beste manier is om het analyseren aan te pakken. Verschillende onderzoekers hebben eigen voorkeuren voor kwalitatieve analyse, en methodeboeken beschrijven meerdere mogelijkheden. In methodeboeken staat veel over het ‘coderen’ van interviews. Bij ‘coderen’ geven ‘codewoorden’ richting aan je analyseproces. Maar wat voor je scriptie uiteindelijk van belang is, is dat je uitlegt hoe jij geanalyseerd hebt. Wees je daarom bewust van de analysekeuzes die je (hebt) (ge)maakt.

Om je te helpen erachter te komen welke methode voor het analyseren van interviews aansluit op jouw kwalitatieve onderzoek, staan hieronder drie vragen die je over je eigen onderzoek kunt stellen. De antwoorden op deze vragen vormen het uitgangspunt van je analyse. Lees ze alle drie door, want vaak is een combinatie van invalshoeken bruikbaar.

1. Wat zijn mijn hoofd- en deelvragen?

‘Waar ben ik naar op zoek in de antwoorden van mijn respondenten?’ Deze vraag moet iedere onderzoeker beantwoorden om de interviews van zijn kwalitatieve onderzoek te kunnen analyseren. Het antwoord op deze vraag hangt samen met je hoofd- en deelvragen. Het maakt voor de analyse van interviews bijvoorbeeld nogal wat uit of een onderzoeker verschillende vormen van ‘slang’ of ‘straattaal’ onder bendes in New York in kaart wil brengen, of dat de onderzoeker attitudeverandering ten aanzien van conflictsituaties probeert vast te stellen. De onderzoeker die ‘slang’ in kaart wil brengen, gaat op zoek naar momenten in zijn interviews waar respondenten in straattaal spraken (en misschien naar momenten waar respondenten óver straattaal spraken). De onderzoeker die attitudeverandering probeert vast te stellen, zoekt naar impliciete en expliciete aanwijzingen in de verhalen van respondenten die op zo’n attitudeverandering kunnen wijzen. Waar je analyse ook op gericht is, pak je hoofd- en deelvragen erbij.

2. Welke interviewvragen of onderwerpen heb ik mijn respondenten voorgelegd?

Ieder interview is een gesprek waarin vragen gesteld worden over verschillende onderwerpen. Bij gestructureerde en semigestructureerde interviews maak je als onderzoeker meestal gebruik van lijstjes met vragen of te bespreken thema’s, die ook weer in verband staan met de theorie en de modellen die in je theoretische kader beschreven staan. Die lijstjes met vragen en thema’s zijn daarom meestal handige vertrekpunten voor je analyse.

Omdat je bij gestructureerde interviews steeds dezelfde vragen gesteld hebt, kun je nu goed per interviewvraag inventariseren welke antwoorden verschillende respondenten hebben gegeven. Bij semigestructureerde interviews kun je voor je analyse gebruikmaken van je lijst met thema’s of onderwerpen. De analyse aan de hand van een topiclijst lijkt misschien wat minder ‘straightforward’ dan het werken met gestructureerde interviews, maar ook hier inventariseer je eerst wat je respondenten over een bepaald thema hebben verteld.

Verzamel per vraag of thema de bijbehorende stukken interview en zet ze bij elkaar. Probeer die stukken interview vervolgens per vraag of thema samen te vatten: wat is de rode draad? Bij tegenstrijdige antwoorden van je respondenten vormt die tegenstrijdigheid waarschijnlijk de rode draad die je wilt uitlichten.

3. Wat bracht je tot dit ene interview?

Wanneer je open interviews hebt gedaan, kun je meestal niet terugvallen op een vragenlijst of topiclist. Naast houvast vanuit je onderzoeksvragen kunnen belangrijke hints voor je analyse liggen in de motivatie voor specifieke interviews. Waarom wilde je dit interview doen? Waarom met deze persoon? ‘Het interviewgesprek dat je hebt gehad met die oudere dame omdat zij toevallig op dat ene bankje op het kerkplein zat’, bijvoorbeeld. Als voor jou duidelijk is wat je tot het interview bracht, kun je ook makkelijker herkennen welke onderdelen uit dat interview wel of niet belangrijk zijn om met je lezers te delen.

Voor de analyse van open interviews is het wel belangrijk niet te zuinig te zijn bij het selecteren van citaten. De context van het interview en de context van de antwoorden van een respondent zijn vaak net zo belangrijk voor jouw analyse van die antwoorden als de antwoorden zelf. Bedenk daarbij dat het gemakkelijk is om later in je proces citaten in te korten, maar dat het vervelend is om de originele transcripten van je interviews er later steeds weer bij te moeten pakken omdat de geselecteerde citaten onvoldoende duidelijk zijn.

Tot slot

Het is belangrijk om te begrijpen dat het analyseren van je interviews iets anders is dan het schrijven van je resultatenhoofdstuk. Je bent nu namelijk je data aan het bestuderen en aan het uitvogelen, aan het bedenken, hoe je die data het best in je scriptie kunt zetten. Je bent dus nog niet bezig met het schrijven van je resultatenhoofdstuk. Je krijgt tijdens het uitvoeren van de kwalitatieve analyse dan ook een stuk minder ‘op papier’ dan bij je werk aan bijvoorbeeld de inleiding of het theoretische kader. Dit voelt wellicht niet als voortgang. Maar voortgang in deze fase herken je wanneer het lezen van het ene interview je steeds vaker aan fragmenten uit andere interviews doet denken. Stel je hierop in als je begint met het analyseren van interviews. Heel veel succes! En als je hier meer over wilt weten, neem dan gerust contact met ons op.


Wil je op de juiste wijze onderzoek uitvoeren? Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier.

ARCHIEF