Hoe schrijf je een theoretisch kader in trechtervorm?

In een theoretisch kader beschrijf je wat er in de (wetenschappelijke) literatuur – voor zover relevant – bekend is over jouw onderwerp en over het doen van onderzoek naar jouw onderwerp. Dit is ingewikkeld. Van alle literatuur die je gelezen hebt, moet je bepalen wat voldoende relevant is en hoe je dat in je theoretisch kader (t.k.) omschrijft, zodat de lezer begrijpt op welke kennis jouw scriptie is gebaseerd. Vaak wordt aangeraden om de ‘trechtervorm’ te gebruiken. Wat betekent dat? En hoe schrijf je een t.k. in trechtervorm? Dat wordt uitgelegd in dit artikel.

Wat is de trechter?

De ‘trechtervorm’ verwijst naar een fysieke trechter, zoals hiernaast. Dat wil zeggen: ‘breed’ aan de bovenkant en ‘spits’ aan de onderkant. Stel je voor dat je alle informatie die relevant is voor jouw onderzoek in een blender gooit en vervolgens in een trechter giet. Als het goed is komt jouw onderzoeksvraag dan uit die trechter, aan de onderkant dus. Althans, dat zou een ideaal theoretisch kader zijn: het theoretisch kader dat ‘landt’ op jouw hoofdvraag.

Hoe maak je een trechter?

Het is niet verstandig om ‘gewoon maar te gaan schrijven’. Je loopt dan namelijk het risico te veel te schrijven over te veel onderwerpen, waardoor je later het theoretisch kader misschien zaken moet omgooien of zelfs volledig moet herschrijven. Lees eerst voldoende literatuur, neem dan de tijd om de opbouw van je t.k. in elkaar te knutselen en ga pas dáárna schrijven. Tijdens dit schrijven kun je alsnog gaten in je verhaal ontdekken en besluiten dat je meer literatuur moet doornemen. Het stappenplan hieronder helpt je om de opbouw, de structuur van je t.k. te bepalen.

Stap 1: Schrijf je hoofdvraag onderaan een vel papier. Welk deel van de literatuur, welke auteur(s), welk onderzoek, welke theorie of welk thema sluit nauw aan bij jouw onderzoeksvraag? Zet die informatie direct boven je onderzoeksvraag.

Stap 2: Bedenk welk deel van de resterende informatie nauw aansluit op de informatie uit stap 1. Hoe je dit bepaalt is afhankelijk van jouw onderzoek. Als je schrijft over de ontwikkeling van een nieuwe methode, dan ligt het waarschijnlijk voor de hand om je t.k. op te bouwen op basis van de chronologie van eerdere ontwikkelingen van methoden. Soms kun je op grond van de gelezen literatuur thema’s herkennen en je t.k. op basis van die thema’s inrichten, waarbij het laatste thema dat je beschrijft het meest gerelateerd is aan jouw onderzoeksvraag, of in elk geval gezien kan worden als ‘de laatste stap’ of ‘de laatste schakel’ om bij jouw onderzoeksvraag uit te komen.

Herhaalstappen: Wat je in stap 2 gedaan hebt, ga je een paar keer herhalen. Welke informatie, welke auteur, welke fase, welk thema sluit nu nauw aan op de informatie die je bij je vorige stap hebt opgeschreven? Dit herhaal je tot je moet concluderen dat er binnen de literatuur die je gelezen hebt, geen bruikbare informatie meer is.

Laatste stap: Bepaal waar jij je t.k mee begint. Vanuit welke wetenschappelijke ‘oerbron’ vertrekt jouw lezer straks om uiteindelijk bij jouw onderzoeksvraag uit te komen? Bij zo’n oerbron kun je bijvoorbeeld denken aan de ‘grondlegger’ van een bepaalde denkstroming (een wetenschappelijke reus op wiens schouders jij als onderzoeker staat), of aan het eerste onderzoek dat naar jouw onderwerp gedaan is, of je kunt denken aan een algemene bespreking van het onderwerp. Iemand die onderzoek doet om een marketingplan op te zetten, zou bijvoorbeeld eerst in algemene termen kunnen uitleggen wat marketing is. In elk geval is het belangrijk te beseffen dat deze laatste denkstap bepalend is voor het eerste dat je lezers gaan tegenkomen in je t.k.

Tot slot

Weet dat er niet één juiste manier is om jouw t.k. op te zetten. Je kunt de trechter op verschillende manieren insteken. Afhankelijk van jouw onderwerp, jouw persoonlijke schrijfstijl, en eventueel de voorkeur van je begeleider puzzel je jouw t.k.-structuur in elkaar. De kans dat je de juiste structuur na één uur knutselen hebt gevonden is tamelijk klein. Neem daarom de tijd voor dit onderdeel van je schrijfproces.

De trechtervorm van het theoretisch kader


Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek in Amsterdam, Eindhoven, Leiden of Rotterdam. Je bent van harte welkom.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

ARCHIEF