Scriptie schrijven met dyslexie: tips & tricks

door Studiemeesters

O jee, je hebt dyslexie en nu komt de scriptie eraan! Een groot stuk tekst om te schrijven, waarvoor je waarschijnlijk veel moet lezen. Misschien moet dit ook nog in het Engels. Dit kan een project zijn waar mensen met (maar ook zonder) dyslexie erg tegen op kunnen zien. Wat kun je doen om dit proces aan te pakken en te zorgen dat het scriptieproces nog leuk wordt ook?

Tips voor het lezen van literatuur voor je scriptie

Je moet vaak veel literatuur lezen voordat je met je scriptie begint. Dyslectische mensen vinden dit soms lastig omdat lezen vaak niet hun hobby is. Dyslectici leren het beste via betekenis; deze link ligt immers vaak wel al in de hersenen en biedt een kader om dingen te onthouden. Simpelweg uit je hoofd leren werkt niet voor mensen met dyslexie; hier komt het automatiseringsprobleem naar voren! Maar wat werkt dan wel als je je lappen tekst eigen moet maken?

Maak een mind-map. Hierdoor wordt de tekst die je bijvoorbeeld voor het theoretisch kader hebt gelezen en voor je literatuur moet gebruiken, omgezet in visuele informatie. Lees hier hoe je een mindmap maakt.

Lees je literatuur als voorbereiding en is de tekst je te lang? Probeer dan andere vormen om de tekst te ontleden, zoals lijstjes, tabellen of schema’s.

Bekijk eventuele tabellen, plaatjes, grafieken en schema’s in je literatuur goed. Ook hierdoor visualiseer je de tekst.

Tips voor het schrijven van tekst voor je scriptie

Na het lezen moet de literatuur verwerkt worden in je scriptie, vaak voor het theoretisch kader. Je zult veel moeten schrijven. Maar hoe krijg je nu zo’n lap tekst op papier?

Schrijf bijvoorbeeld de opzet eerst in telegramstijl, zodat je niet gelijk perfecte zinnen en woorden hoeft te vormen. Dit zou je kunnen doen in PowerPoint, zodat je per onderwerp/onderdeel een kader kunt maken.

Heb je het verhaal wel in je hoofd, maar krijg je het niet op papier, dan kun je het inspreken op een voice recorder. Spreek de steekwoorden in die je wilt behandelen en spreek daarna per steekwoord in wat je erover wilt zeggen. Luister het bandje af en ga na of het een logisch verhaal is.

Bespreek, voordat je de tekst opschrijft, met iemand anders wat je wilt vertellen in je stuk. Hierdoor krijg je vaak ook zelf een veel helderder idee van wat je precies wilt opschrijven.

Algemene tips voor het scriptieproces

Tot slot nog wat algemene tips voor het schrijven van je scriptie.

Begin op tijd! Als je dyslexie hebt, zal een scriptie je waarschijnlijk meer tijd gaan kosten, hoe vervelend dat misschien ook is. Maak hiertoe een goede en realistische planning. Lees hier hoe je een goede planning maakt.

Laat zowel tijdens het proces als aan het einde ervan iemand anders je scriptie nakijken en laat diegene dan vooral letten op zinsopbouw en spelling.

Zet bij het schrijven de spellingcontrole aan.

Studiemeesters helpt studenten zoals jij vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek in Amsterdam, Eindhoven, Leiden of Rotterdam. Je bent van harte welkom.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Interviews afnemen? Gebruik de LSD-techniek

door Studiemeesters

Je weet al wat je te weten wilt komen en welke vragen je wilt stellen (zo niet, lees deze blogpost over het opstellen van interviewvragen), maar nu komt het spannendste gedeelte: het afnemen van het interview. Succesvol een interview afnemen is al minder ingewikkeld als je onderstaande stappen volgt en je je aan de Luisteren-Samenvatten-Doorvragen-techniek houdt.

De start

Als het goed is heb je op voorhand reeds afspraken gemaakt over het maken van geluidsopnamen, het eventuele anonimiseren van de interviews en de eventuele wens van de geïnterviewde om zelf nog inzage te hebben in de uitwerking van het interview. Ben je dat onverhoopt vergeten, stem dat dan nu af en noteer dit voor jezelf.

Begin positief: heet de geïnterviewde van harte welkom, bedank hem/haar voor het feit dat hij/zij tijd vrij heeft willen maken en laat jezelf enthousiast uit over jouw onderzoek en dit specifieke interview. Vertel kort wat de context van je onderzoek is en hoe dit interview bijdraagt aan de beoogde kennis. Dit kun je voorbereiden totdat je het uit je hoofd kent, maar breng het spontaan. Ga eventueel in op het verloop van het interview, indien nodig, bijvoorbeeld als er een opdracht/experiment bij komt kijken.

Je houding

Je houding in het gesprek is neutraal, oordeelvrij, open en geïnteresseerd. Er mag best een grapje worden gemaakt, maar houd het serieus. Bedenk goed: er mogen stiltes vallen. Vaak, als je even stil blijft nadat de geïnterviewde geantwoord heeft, volgt er nog een belangrijke toevoeging. Laat hem/haar dus altijd uitpraten. Oefen, als dat nodig is, een aantal keer met het laten vallen van stiltes in een normaal gesprek en kijk of je dit jezelf een beetje eigen kunt maken.

Mocht de geïnterviewde veel praten en afwijken van het beoogde topic, dan kun je dit corrigeren door bij te sturen middels gerichte vragen. Je kunt bijvoorbeeld tussendoor een concrete ja/nee-vraag poneren alvorens je doorgaat op het hoofdonderwerp. Wees niet bang om te onderbreken als iemand ratelt over heel iets anders dan jouw topic; je zult niet de eerste zijn die dat doet en zo bewaak je jouw tijd én die van de geïnterviewde. Blijf wel te allen tijde vriendelijk en geduldig.

Het is niet erg als iemand je niet meteen begrijpt. Je mag best even zoeken naar een andere formulering of een volgende vraag. Ook is het prima om even de tijd te nemen om te controleren of je alle punten bent nagegaan op je afvinklijst. Als jij het antwoord van de geïnterviewde niet begrijpt, geef dat dan ook vriendelijk aan. Wees vooral nieuwsgierig.

Luisteren – samenvatten – doorvragen

1. Luisteren
Idealiter neem je het gesprek op (indien men toestemming geeft). Dit is handig na afloop van het interview, maar stelt jou tevens in staat om tijdens het interview met je volle aandacht te luisteren naar wat de persoon vertelt, omdat je niet mee hoeft te schrijven. Ben jij juist iemand die aandachtiger luistert wanneer je aantekeningen maakt, doe dit dan evengoed (bijvoorbeeld op je vragenlijst). Je kunt dit een paar keer oefenen met een medestudent en nagaan wat het beste voor jou werkt. Goed luisteren is erg belangrijk!

Check steeds tussen twee vragen door welke aspecten van je vragenlijst beantwoord zijn en kruis die af wanneer je zeker bent dat dit onderwerp voldoende besproken is. In dat geval hoef je daar dus geen vraag meer over te stellen en op deze manier voorkom je herhaling en tijdverspilling.

2. Samenvatten
Als de geïnterviewde over een (deel van een) topic is uitgepraat en je hebt een aantal aspecten op je afvinklijst behandeld, is het tijd voor een interventiemoment: het samenvatten. Je vat de globale mening over het topic(deel) samen in je eigen woorden, waarbij je jouw interpretatie geeft van wat de geïnterviewde zojuist gezegd heeft. In je achterhoofd houd je daarbij de te beantwoorden deelvraag. Zodoende kun je nagaan of je het antwoord goed begrepen hebt en of jouw (bij je onderzoek passende) bewoordingen ook aansluiten bij wat de geïnterviewde over het topic wilde zeggen.

Een voorbeeld: “Als ik u goed begrijp, vindt u het product handig en een echte verrijking van uw keukengerei, ziet het er mooi uit, maar vindt u de prijs te hoog en zou u het om die reden niet kopen. Klopt dat?” De geïnterviewde krijgt dan nog de kans om hier correcties of aanvullingen op te geven. Ook voelt hij/zij zich gehoord doordat hij/zij merkt dat je aandachtig hebt geluisterd en zijn/haar mening belangrijk vindt. Als een bepaald antwoord in de formulering van de geïnterviewde erg lang of ingewikkeld was, kun je ook direct daarna parafraseren wat diegene zojuist zei, ter verificatie.

3. Doorvragen
Wanneer je door de samenvatting binnen dit topic tot de kern bent gekomen, kun je voor het antwoord specifieke verdiepende ‘doorvragen’ stellen, zoals “Welke prijs zou u er wél voor betalen?” Ook kun je een mooie brug slaan naar een volgend topic, bijvoorbeeld het uiterlijk of de identiteit van het product. “U vindt het product er dus mooi uitzien. Zou u specifieker kunnen beschrijven wat u van het uiterlijk van het product vindt?” Zorg dat je iemands antwoord als een filmbeeld voor je kunt zien: dan pas is het helder genoeg.

De afronding

Wanneer je alle topics bent langsgegaan, loop je de vragenlijst nog eens goed door om te zien of er niet nog ergens een concreet antwoord op een bepaald gebied ontbreekt. Je hebt nu nog de kans om essentiële informatie voor het beantwoorden van je deelvragen te verkrijgen. Als je alle informatie hebt, dan kun je dat prima aangeven bij de geïnterviewde. Vraag of hij/zij nog iets toe te voegen heeft aan wat jullie allemaal besproken hebben.

Tot slot

Vraag tot slot of hij/zij het interview als prettig en nuttig heeft ervaren. Eventuele suggesties kun je meenemen bij de volgende interviews. Bedank de geïnterviewde voor zijn/haar tijd en moeite.

Heel veel succes!

Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek. Dat kan op een van onze locaties, telefonisch of online. We helpen je graag verder!

Meld je aan

Interviewvragen opstellen voor kwalitatief (scriptie-)onderzoek

door Studiemeesters

Je hebt ervoor gekozen om kwalitatief onderzoek te doen en gebruikt (onder andere) interviews als meetinstrument om de hoofd- en deelvragen van je onderzoek te beantwoorden. Het is de bedoeling om in een korte tijd de juiste informatie naar boven te krijgen en het opstellen van goede interviewvragen is essentieel hierbij. Hieronder staat beschreven hoe je te werk gaat bij de voorbereiding van de interviews. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van een aantal voorbeelden van foute en goede interviewvragen.

1. Bedenk wat je wilt weten

Je gaat uit van je hoofd- en deelvragen, maar kunt deze in de meeste gevallen natuurlijk niet onveranderd voorleggen aan de geïnterviewde(n). Vooraf zul jij deze vragen moeten omwerken tot concrete interviewvragen. Is je deelvraag bijvoorbeeld iets in de trant van: “Wat zijn de beweegredenen voor de klant om product X te kopen?”, dan is het belangrijk om alvast na te denken over de aspecten waarover je wilt dat de geïnterviewde zijn/haar mening geeft. Dit zijn bijvoorbeeld de prijs, de kwaliteit, de identiteit en het uiterlijk van een bepaald product. Enkel een (door je begeleider goedgekeurde) topiclijst is daarom niet voldoende om een interview mee in te gaan; je zult heel gericht interviewvragen moeten formuleren die daadwerkelijk meten wat je per topic naar boven wilt krijgen. Het kan helpen om te brainstormen en veel potentiële vragen onder elkaar te zetten, waarbij je nagaat of de mogelijke antwoorden erop je inderdaad de informatie verschaffen waar je naar op zoek bent.

2. Stel open vragen

De vragen die je stelt, moeten niet alleen inhoudelijk in orde zijn; het is ook heel belangrijk om ze goed te formuleren. Mensen die worden geïnterviewd, willen graag praten en hun kennis en/of mening laten weten. Je wilt graag – zonder hen te sturen – hun spontane reacties meten. Stel dus open vragen! In bovenstaand voorbeeld wil je dat de geïnterviewde – een potentiële klant – zijn/haar mening geeft over de eventuele aankoop van product X. Je kunt beter niks zelf invullen voor de geïnterviewde, dus vermijd ja/nee-vragen (in elk geval aan het begin van elk topic). Wanneer je alleen maar heel gericht de verschillende aspecten afwerkt, kom je namelijk meestal minder te weten over de echte mening van de klant, en wat er als eerste bij hem/haar opkomt.

Hieronder zie je een foute en een goede startvraag, behorende bij het voorbeeld van product X:

• Fout: “Vindt u product X een goed product?” (Dit is een ja/nee-vraag, die altijd minder informatie oplevert dan een open vraag.)
• Goed: “Bent u bekend met product X? … Wat vindt u van dit product?” (Laat de klant zelf eerst maar komen met zijn/haar mening; wie weet komt er dan al van alles naar boven over de verschillende aspecten, en anders kun je daar altijd nog op doorvragen.)

In een ander voorbeeld wil men te weten komen hoe een werkgever over zijn werknemers denkt. Hierbij is het zaak om voorzichtig te werk te gaan bij het stellen van de vragen, zodat je achteraf zeker weet dat je geen woorden in iemands mond hebt gelegd.

• Fout: “Wat doen uw werknemers volgens u verkeerd in het proces?” (Is suggestief.)
• Goed: “Wat is volgens u de reden dat het proces niet naar behoren verloopt?” (Eerst zien waar de geïnterviewde zelf mee komt, daarna pas inzoomen op het onderwerp.)

3. Vraag gericht door met een afvinkbare vragenlijst

Vaak is het essentieel om na de openingsvraag van een topic door te vragen naar de concrete, onderliggende aspecten. Dit mogen, in het geval van het verifiëren van bepaalde zaken, ook ja/nee-vragen zijn. Vertelt de klant bijvoorbeeld naar aanleiding van bovenstaande openingsvraag enkel iets over het uiterlijk van het product, dan zorg je dat je vervolgvragen stelt over de functionaliteit, de kwaliteit, de prijs en eventuele suggesties van de kant van de geïnterviewde. Soms wil je concreet horen welke aspecten de geïnterviewde het belangrijkst vindt of welke eigenschappen als beste en slechtste naar voren komen. Daar kun je dan binnen het behandelen van dit topic een vaste doorvraag voor invoegen.

Vermijd ‘vage’ of te theoretische vragen die tot gevolg kunnen hebben dat de geïnterviewde niet meer weet wat je bedoelt en zelf iets invult om maar iets geantwoord te hebben.

• Foute doorvraag: “Op welk punt in de customer journey haakt u af?” (Te theoretisch.)
• Goede doorvraag: “Wat is voor u doorslaggevend geweest om het product wel/niet te kopen?” (Maak het concreet met het oog op antwoorden die bijdragen aan je onderzoek.)

• Foute doorvraag: “Welke werelden roept het product bij u op?” (Te vaag.)
• Goede doorvraag: “Noem de eerste vier associaties die u krijgt wanneer u kijkt naar dit product.” (Zo krijg je concrete associaties waarmee je de identiteit van het product kunt achterhalen zonder dat je een lang of gekunsteld verhaal krijgt.)

Soms geeft de geïnterviewde na de openingsvraag al zoveel informatie dat een hoop doorvragen overbodig blijken. Het is dan zaak om op je vragenblaadje af te kunnen kruisen welke essentiële aspecten/vragen besproken zijn. Maak zodoende een duidelijk document voor jezelf, waarop per topic de startvraag staat met daaronder afvinkbare punten van aspecten die aan bod moeten komen en eventueel een aantal vaste doorvragen.

Tot slot

Wanneer je alle topics en bijbehorende interviewvragen op een logische volgorde hebt gezet en je weet met welke vraag je begint, dan ben je goed voorbereid op het interview. Lees ook hoe je interviews het beste kunt afnemen.

Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek op een van onze locaties of online. Je bent van harte welkom.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Focusgroep uitvoeren: 5 tips voor een goed groepsgesprek

door Eke Poortinga

Het organiseren van een focusgroep is niet gemakkelijk als je er nog weinig ervaring mee hebt, maar met een goede voorbereiding kom je een heel eind. Deze vijf tips helpen je op weg.

1. Verdiep je in de rol van gespreksleider

De persoon die een focusgroepsessie leidt, wordt ‘moderator’ of ‘facilitator’ genoemd. Het is de taak van de moderator om het verloop van het gesprek te regisseren. Als je je van tevoren in de rol van moderator verdiept, zal je onderzoek waarschijnlijk meer opleveren, want de kwaliteit van een focusgroepgesprek wordt sterk bepaald door de vaardigheden van de interviewer.

2. Creëer sfeer

Een sessie moet relaxed zijn, je moet een fijne sfeer creëren. Zorg voor een comfortabele plek om te zitten, met wat hapjes en drankjes. Misschien houd je je eerst wat op de achtergrond om ervoor te zorgen dat mensen met elkáár gaan praten in plaats van alleen tegen jou. Later ga je actiever het gesprek leiden, waarbij je ervoor zorgt dat er dóórgepraat wordt waar mensen anders al gestopt zouden zijn. Meningsverschillen grijp je aan om mensen te motiveren om hun standpunt te verhelderen en hun mening verder te onderzoeken.

3. Laat iedereen aan bod komen

Naast de dingen die altijd van belang zijn bij het interviewen, zijn er twee aandachtspunten waar je bij het leiden van een focusgroep extra goed op moet letten. Ten eerste moet jij ervoor zorgen dat mensen aangemoedigd worden om interactie met elkaar aan te gaan, ideeën te formuleren en gedachten te communiceren die ze misschien nog niet eerder hebben verwoord. In een groep gebeurt het maar al te snel dat een klein aantal deelnemers telkens enthousiast aan het vertellen is en dat de overige groepsleden er daardoor niet goed tussen kunnen komen of iets niet goed durven te zeggen. Het is jouw taak om respondenten die weinig zeggen, te stimuleren om een bijdrage te leveren. Overheersende respondenten zul je op een nette manier duidelijk moeten maken dat ze anderen wat meer ruimte moeten geven. Zo zorg je ervoor dat alle groepsleden erin slagen een bijdrage te leveren aan het groepsgesprek. Vaak vraag je aan respondenten om eerst zelf iets op papier te zetten, waarna je de ‘antwoorden’ bespreekt in de groep en mensen uitnodigt om op elkaar te reageren. Dat vergoot de kans dat iedereen een bijdrage weet te leveren aan het gesprek.

4. Stuur groepsdynamische processen

Ten tweede is het van belang dat je groepsdynamische processen in de gaten houdt. De interpersoonlijke communicatie tussen je deelnemers levert je diepere inzichten op, maar brengt ook enkele risico’s met zich mee op het gebied van groepsdynamica:

Het uitspreken van groepsnormen kan tot aarzeling leiden om de eigen, individuele norm te uiten.

De aanwezigheid van anderen vermindert het gevoel van vertrouwelijkheid.

Dit beperkt soms de bruikbaarheid van de onderzoeksmethode. Het is jouw taak als groepsleider om een veilige, positieve, uitnodigende sfeer te creëren. In het gunstigste geval doe je dit zo goed dat deelnemers elkaar gaan stimuleren om hun mening te uiten. Houd daarom goed zicht op de groepsdynamische processen en voorkom dat er polarisatie of groepsconformiteit optreedt.

5. Bereid je goed voor

Bereid je goed voor op het managen van de groepsprocessen. Weet wat je gaat zeggen als mensen te veel of te weinig inbreng hebben en wat je doet als meningsverschillen hoog oplopen. Schrijf desnoods een script waar je op terug kunt vallen en oefen eens met vrienden of huisgenoten.

Voer je voor het eerst een focusgroep-onderzoek uit? Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek in Amsterdam, Eindhoven, Leiden of Rotterdam. Je bent van harte welkom.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Focusgroep samenstellen: Zo selecteer je deelnemers

door Eke Poortinga

Hoeveel deelnemers heb je nodig voor een focusgroep? Waar moet je op letten als je de respondenten voor een groepsdiscussie selecteert? De scriptiespecialisten van Studiemeesters beantwoorden al je vragen over focusgroeponderzoek.

Aantal deelnemers of respondenten voor een focusgroep

Bijna alle literatuur over focusgroeponderzoek gaat uit van een groepsgrootte van zo’n zes tot tien deelnemers. Aangezien het bij focusgroepen vaak voorkomt dat respondenten niet komen opdagen (‘no-shows’), wordt soms aanbevolen om extra deelnemers te werven (‘over-recruiting’).

Gebruikmaken van natuurlijke groepen

Soms selecteer je voor een focusgroep een ‘natuurlijke groep,’ bijvoorbeeld collega’s, vrienden of studenten die hetzelfde vak volgen. De meningen over het gebruik van natuurlijke groepen lopen uiteen. Sommige wetenschappers menen dat mensen die elkaar goed kennen, te snel genoegen nemen met uitspraken van anderen en dingen vergeten te noemen die ze vanzelfsprekend vinden, waardoor te weinig diepere inzichten worden verworven. Anderen zijn juist van mening dat discussies natuurlijker verlopen als mensen elkaar kennen en er juist diepere inzichten worden verworven met natuurlijke groepen.

Zelf een groep samenstellen

Vaak is het niet mogelijk om een natuurlijke groep te gebruiken. In dat geval selecteer je een aantal individuen die normaal geen groep vormen en elkaar misschien niet kennen. Je gaat dan op zoek naar mensen die deel uitmaken van de groep mensen waar je uiteindelijk uitspraken over wilt doen (oftewel je onderzoeksdoelgroep of -populatie). Deze mensen hebben bepaalde kenmerken gemeenschappelijk die relevant zijn voor je onderzoeksonderwerp. Voor een onderzoek naar de effectiviteit van een sportdrankreclame ga je dan bijvoorbeeld op zoek naar vrouwen van 20-30 jaar die minimaal twee keer per week sporten en weleens sportdrank consumeren.

Optimale variatie binnen de groep

Bij het samenstellen van de groep moet je erop letten dat mensen qua mening en voorkeur enigszins van elkaar verschillen, anders komt een discussie niet op gang en loop je het risico van groepspolarisatie. Anderzijds moeten de meningen en voorkeuren van groepsleden niet té veel uiteenlopen, want heftige meningsverschillen kunnen een productieve discussie ook in de weg zitten. Je groep moet dus relatief homogeen zijn samengesteld, ook wat achtergrondvariabelen betreft, want als die te sterk van elkaar verschillen heeft dat weer andere nadelen. Bij een te grote variatie in opleidingsniveau, bijvoorbeeld, komt het weleens voor dat de lager opgeleide deelnemers te weinig aan het woord komen tijdens het gesprek.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Focusgroep reflectie: Voordelen en nadelen van de methode

door Eke Poortinga

Elke onderzoeksmethode heeft zijn eigen voor- en nadelen. De scriptiespecialisten van Studiemeesters zetten de voor- en nadelen van de focusgroep voor je op een rij. Ook de beperkingen (of ‘limitations’) van de kwalitatieve onderzoeksmethode komen daarbij aan bod.

Voordelen van de focusgroep

Het belangrijkste voordeel van een focusgroep is dat de perspectieven van deelnemers blootgelegd worden op een manier die verschilt van individuele interviews. (Perspectieven van mensen spelen een erg belangrijke rol in kwalitatief onderzoek.) Bij focusgroepen wordt er namelijk gediscussieerd, stellen deelnemers vragen aan elkaar en moeten ze hun standpunten beargumenteren. Dit leidt tot diepere inzichten dan individuele interviews, waarbij de geïnterviewde minder wordt uitgedaagd om na te denken over zijn perspectief. Daarnaast kan het opzetten van een focusgroep efficiënt zijn. Het kost namelijk minder tijd om zes mensen tegelijkertijd te spreken, dan om zes individuele interviews af te nemen.

Nadelen en beperkingen van de focusgroep

Zoals elke onderzoeksmethode brengt ook de focusgroep een aantal nadelen met zich mee. We zetten ze voor je op een rij:

Een focusgroepgesprek is moeilijker te organiseren dan afzonderlijke interviews.

Bij een focusgroep heeft de interviewer minder controle over het verloop van het groepsgesprek dan bij individuele interviews.

De data die een focusgroeponderzoek oplevert, is moeilijker te analyseren dan data uit individuele interviews.

Het uitwerken van de opnames van een groepsdiscussie is erg tijdrovend.

Het uitwerken van opnames is soms niet mogelijk, omdat je zelden volledig kunt voorkomen dat mensen door elkaar praten.

Groepseffecten vormen een risico. Afwijkende meningen worden bijvoorbeeld onderdrukt en niet geuit als een bepaald perspectief dominant lijkt of door de groep geaccepteerd lijkt te worden.

In een groepsdiscussie zijn mensen meer geneigd om cultureel geaccepteerde standpunten in te nemen dan in individuele interviews.

Een focusgroep kan minder geschikt zijn als mensen het onderwerp als ongemakkelijk of erg persoonlijk ervaren.

Een focusgroep kan minder geschikt zijn als de meningen van mensen sterk uiteenlopen.

Toelichting op de nadelen

Zakt de moed je in de schoenen na het lezen van de nadelen van deze kwalitatieve onderzoeksmethode? Realiseer je dat elke onderzoeksmethode zijn eigen nadelen heeft. Laat je er dus niet door weerhouden als het voordeel van de focusgroep van belang is voor de beantwoording van je onderzoeksvragen. Bespreek de nadelen in het methodenhoofdstuk of in de reflectie van je scriptie.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Focusgroep organiseren: Vragenlijst en voorbeeld van opzet

door Eke Poortinga

Hoe stel je een vragenlijst op voor een focusgroep? Hoe ziet een opzet van een focusgroep er bijvoorbeeld uit? Hoe lang duurt een focusgroepgesprek? De scriptiespecialisten van Studiemeesters beantwoorden al je vragen over focusgroeponderzoek.

Hoe stel je een vragenlijst op voor een focusgroep?

Enkele open vragen vormen doorgaans het uitgangspunt voor een focusgroeponderzoek. De vragenlijst of opzet is vaak tamelijk ongestructureerd. Bij een focusgroep kun je ook gebruikmaken van opdrachten en oefeningen. In het geval van een marktonderzoek zou je bijvoorbeeld verschillende varianten van producten of merken op kaarten kunnen afdrukken, waarna je de groep vraagt ze te sorteren op volgorde van kwaliteit. Zulke opdrachten helpen mensen om op elkaar te focussen in plaats van op de gespreksleider. Het gaat je als onderzoeker niet om de uiteindelijke volgorde van de kaarten, maar om alle informatie die mensen prijsgeven als ze met elkaar in discussie gaan over de kwaliteit.

Hoe ziet een opzet van een focusgroep er bijvoorbeeld uit?

Focusgroepgesprekken kennen een aantal vaste onderdelen. De bijeenkomst wordt geopend met een introductie, die zelf weer uit meerdere onderdelen bestaat:

Verwelkom deelnemers.

Bedank mensen voor hun komst.

Stel jezelf voor.

Leg in grote lijnen het doel van de focusgroep uit.

Vertel hoeveel tijd er is voor de groepsdiscussie.

Kondig aan dat er een opname wordt gemaakt.

Vertel dat resultaten anoniem worden uitgewerkt.

Maak afspraken: ieders mening telt, maar er wordt niet door elkaar gesproken; er is telkens één persoon aan het woord.

Soms vullen deelnemers een vragenformulier in om sociaal-demografische data vast te leggen, zoals leeftijd, geslacht en woonplaats.

Deelnemers schrijven hun naam op een kaartje en zetten dat voor zich op tafel.

Na deze introductie kan de groepsdiscussie beginnen. Zodra het groepsgesprek op gang komt, zullen deelnemers elkaars gespreksrollen en invalshoeken beginnen te herkennen. In de loop van het gesprek gaan ze dan meer en meer op elkaars bijdrage in. Aan het einde van het gesprek wordt er netjes afgesloten, waarbij je de deelnemers bedankt, kort vertelt wat er verder met de data wordt gedaan en afscheid neemt.

Hoe lang duurt een focusgroepgesprek?

Er is geen vaste regel voor de duur van een focusgroepgesprek. De duur zou je moeten laten afhangen van het aantal topics dat je moet voorleggen aan je respondenten. De tijd die het kost om een volledige focusgroepsessie uit te voeren, kan dus variëren van bijvoorbeeld één uur tot een halve dag. Een focusgroep van één tot anderhalf uur komt het meest voor.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Focusgroep verwerken: Opnemen, transcriberen & analyseren

door Eke Poortinga

Nadat je de focusgroepmethode hebt uitgevoerd, zul je de data moeten analyseren, zodat je de resultaten van de groepsdiscussie overzichtelijk kunt weergeven in het resultatenhoofdstuk van je scriptie. De scriptiespecialisten van Studiemeesters leggen uit hoe je een focusgroep moet analyseren. Hieronder leer je hoe je in drie stappen een goede analyse van je kwalitatieve data kunt maken.

Stap 1. Zorg voor een goede opname van de groepsdiscussie

Het wordt aangeraden de hele groepsdiscussie op te nemen. Tijdens individuele interviews zal het je wel lukken om mee te schrijven, maar bij groepsgesprekken is dat lastig. Het gaat erg snel, er wordt veel gezegd en je moet ook nog noteren wie wat zegt. Bovendien heb je alle aandacht nodig voor het leiden van de discussie. En als je aantekeningen maakt, mis je nog iets: het gaat er niet alleen om wát mensen zeggen, maar ook hóé mensen iets zeggen. Als je opnames maakt, gaat deze info niet verloren. Kies er dus alleen voor aantekeningen te maken tijdens het gesprek als het écht niet mogelijk is het op te nemen. Zet dan bijvoorbeeld deelnemers in om ‘key issues’ te noteren, bijvoorbeeld op een flipchart. Tip: Gebruik een goede microfoon, test je apparatuur van tevoren en zorg er tijdens het gesprek voor dat mensen niet door elkaar gaan praten.

Stap 2. Transcribeer de opname

Zo snel mogelijk na afloop werk je de opname uit tot een transcriptie. Transcriberen houd in dat je opschrijft wat er gezegd is. Zo zet je het audiobestand om in een Wordbestand. Je noteert niet alleen wat er wordt gezegd, maar ook wie het zegt. Dat laatste is soms moeilijk te horen als de stemmen van mensen lastig te onderscheiden zijn of als ze door elkaar praten. Vandaar de tip over de goede microfoon. Als je kans ziet om een video-opname te maken, dan kan dat het transcriberen vereenvoudigen. Let op: Het transcriberen van opnames van groepsdiscussies is niet gemakkelijk en best tijdrovend. Begin er dus op tijd aan!

Stap 3. Analyseer de transcriptie

Het analyseren van data van een focusgroep lijkt op het analyseren van data van interviews. Over het algemeen sorteer en vergelijk je de informatie op basis van thema’s en ga je na of verschillende discussielijnen samenhangen met variabelen binnen de steekproefsamenstelling. Maak een onderscheid tussen individuele meningen en bijdragen aan de groepsconsensus. Er moet ook aandacht worden besteed aan meningen die minder vaak voorkomen. Afhankelijk van het doel van je onderzoek zul je meer of minder diepgaand analyseren. Als je uitgebreider wilt analyseren, kun je bijvoorbeeld werken met de gefundeerde theoriebenadering (grounded theory). Vaak begin je met open coderen, waarna je overgaat op gericht coderen en selectief coderen. Gebruik geen getallen of percentages bij het rapporteren van de resultaten, want dat past niet goed bij het doel van kwalitatief onderzoek en bij het aantal respondenten dat daarbij betrokken is. Laat je bij de keuze voor jouw manier van analyseren leiden door het doel van je onderzoek en het type topics dat je hebt besproken. Ga na op welke wijze jíj een goed overzicht krijgt van al je relevante onderzoeksmateriaal en laat dat je leidraad zijn.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Focusgroep: definitie, doel en onderbouwing van de methode

door Eke Poortinga

De focusgroep is een kwalitatieve onderzoeksmethode. Het is een methode met een exploratief karakter die veel wordt gebruikt voor scriptieonderzoek. De scriptiespecialisten van Studiemeesters vertellen je alles wat je moet weten over de betekenis, het doel en de onderbouwing van deze kwalitatieve onderzoeksmethode.

Wat is een focusgroep? Betekenis en definitie

Bij een focusgroep is er sprake van een interview met meer dan één persoon. (Vaak gaat het om minstens vier mensen.) Het gesprek wordt geleid door de interviewer, die ook wel ‘gespreksleider’ of ‘moderator’ wordt genoemd, terwijl we bij de mensen die worden geïnterviewd ook wel van ‘deelnemers’ of ‘respondenten’ spreken. Er worden voornamelijk open vragen gesteld, zodat de respondent de ruimte krijgt om zijn eigen antwoord te formuleren. Een interview met een focusgroep wordt ook wel een groepsdiscussie genoemd. Het woord ‘discussie’ houdt in dat de mensen die geïnterviewd worden, op elkaar kunnen reageren. Dit element van discussie heeft een belangrijke functie: de interactie tussen de groepsleden helpt namelijk bij het boven tafel krijgen van diepere inzichten. Focusgroep-onderzoek, dat sinds de jaren tachtig in populariteit toeneemt, wordt al heel lang gebruikt. Het wordt veel toegepast in social research, mediastudies, cultuurstudies en marktonderzoek. In marktonderzoek worden in een focusgroep bijvoorbeeld de reacties van consumenten op een nieuw product of een nieuwe advertentie getest.

Is een focusgroep hetzelfde als een groepsinterview?

Deze twee termen worden vaak inwisselbaar gebruikt, maar betekenen niet precies hetzelfde. Een groepsinterview is vaak een goedkope, snelle manier om meerdere (individuele) interviews uit te voeren. Er is bij een groepsinterview minder sprake van interactie tussen geïnterviewden met als doel diepere inzichten te genereren. In plaats daarvan worden gewoon simultaan meerdere mensen ondervraagd.

Wat is het doel van de focusgroep? Wanneer kies je een focusgroep voor je scriptie?

Met behulp van een focusgroep ontdekt een onderzoeker hoe mensen over een bepaald onderwerp denken, wat voor woorden ze gebruiken als ze erover praten en welke aspecten ze belangrijk vinden. Het voordeel van een focusgroep ten opzichte van individuele interviews is dat mensen met verschillende meningen op elkaar kunnen reageren, zodat je als onderzoeker kunt observeren hoe argumenten zich in een discussie ontwikkelen. Die communicatie tussen deelnemers levert extra informatie op. De groepsprocessen die plaatsvinden, helpen respondenten hun kijk op het onderwerp te verduidelijken. In een individueel interview ontbreekt deze interactie en dan vinden mensen het soms moeilijker om te bedenken wat ze ergens van vinden. Kortom, je gebruikt een focusgroep als je een serie open vragen hebt; als je deelnemers wilt motiveren om hun ideeën te exploreren, hun eigen vragen te formuleren en ze zelf, in hun eigen woorden, na wilt laten gaan wat ze belangrijk vinden. De interpersoonlijke communicatie die plaatsvindt, levert diepere inzichten op.

Hoe onderbouw je de toepassing van de focusgroep als onderzoeksmethode?

Als je toepassing van de focusgroep als onderzoeksmethode in je scriptie wilt onderbouwen, dan moet je vertellen waarom de focusgroep de beste onderzoeksmethode is om de inzichten boven tafel te krijgen die jíj nodig hebt voor het beantwoorden van je (deel)vraag. Hiervoor is het van belang dat je inziet wat het voordeel is van een focusgroep en begrijpt wat voor type informatie je zoekt. De volgende uitleg helpt je daarbij: Het bijzondere van een focusgroep is dat er niet wordt gewerkt met een interviewvorm waarbij deelnemers één voor één antwoord geven op een vraag, maar dat mensen worden aangemoedigd om met elkaar te praten. Daarbij stellen deelnemers elkaar vragen, wisselen ze anekdotes uit en geven ze reacties op elkaars ervaringen en meningen. De focusgroep is daarom een geschikte dataverzamelingstechniek voor het onderzoeken van kennis en ervaringen van mensen, waarbij niet alleen wordt nagegaan wát mensen denken, maar ook hóe mensen denken en waarom ze denken wat ze denken. De interactie tussen mensen die plaatsvindt in een groepsdiscussie, faciliteert het uitdrukken van ideeën die in een individueel interview niet tot ontwikkeling zouden zijn gekomen. Mensen kunnen beter nadenken doordat ze worden aangemoedigd om zelf vragen te formuleren en zowel hun eigen ideeën als de ideeën van anderen te onderzoeken.

Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier. Je kunt je ook direct aanmelden voor een kosteloos en vrijblijvend kennismakingsgesprek in Amsterdam, Eindhoven, Leiden of Rotterdam. Je bent van harte welkom.

Aanmelden voor een kennismakingsgesprek

Interviews analyseren – drie ideeën voor kwalitatieve analyse

door Ivar Halfman

Ga jij interviews analyseren? Bedenk dan dat er bij kwalitatief onderzoek niet één juiste of beste manier is om het analyseren aan te pakken. Verschillende onderzoekers hebben eigen voorkeuren voor kwalitatieve analyse, en methodeboeken beschrijven meerdere mogelijkheden. In methodeboeken staat veel over het ‘coderen’ van interviews. Bij ‘coderen’ geven ‘codewoorden’ richting aan je analyseproces. Maar wat voor je scriptie uiteindelijk van belang is, is dat je uitlegt hoe jij geanalyseerd hebt. Wees je daarom bewust van de analysekeuzes die je (hebt) (ge)maakt.

Om je te helpen erachter te komen welke methode voor het analyseren van interviews aansluit op jouw kwalitatieve onderzoek, staan hieronder drie vragen die je over je eigen onderzoek kunt stellen. De antwoorden op deze vragen vormen het uitgangspunt van je analyse. Lees ze alle drie door, want vaak is een combinatie van invalshoeken bruikbaar.

1. Wat zijn mijn hoofd- en deelvragen?

‘Waar ben ik naar op zoek in de antwoorden van mijn respondenten?’ Deze vraag moet iedere onderzoeker beantwoorden om de interviews van zijn kwalitatieve onderzoek te kunnen analyseren. Het antwoord op deze vraag hangt samen met je hoofd- en deelvragen. Het maakt voor de analyse van interviews bijvoorbeeld nogal wat uit of een onderzoeker verschillende vormen van ‘slang’ of ‘straattaal’ onder bendes in New York in kaart wil brengen, of dat de onderzoeker attitudeverandering ten aanzien van conflictsituaties probeert vast te stellen. De onderzoeker die ‘slang’ in kaart wil brengen, gaat op zoek naar momenten in zijn interviews waar respondenten in straattaal spraken (en misschien naar momenten waar respondenten óver straattaal spraken). De onderzoeker die attitudeverandering probeert vast te stellen, zoekt naar impliciete en expliciete aanwijzingen in de verhalen van respondenten die op zo’n attitudeverandering kunnen wijzen. Waar je analyse ook op gericht is, pak je hoofd- en deelvragen erbij.

2. Welke interviewvragen of onderwerpen heb ik mijn respondenten voorgelegd?

Ieder interview is een gesprek waarin vragen gesteld worden over verschillende onderwerpen. Bij gestructureerde en semigestructureerde interviews maak je als onderzoeker meestal gebruik van lijstjes met vragen of te bespreken thema’s, die ook weer in verband staan met de theorie en de modellen die in je theoretische kader beschreven staan. Die lijstjes met vragen en thema’s zijn daarom meestal handige vertrekpunten voor je analyse.

Omdat je bij gestructureerde interviews steeds dezelfde vragen gesteld hebt, kun je nu goed per interviewvraag inventariseren welke antwoorden verschillende respondenten hebben gegeven. Bij semigestructureerde interviews kun je voor je analyse gebruikmaken van je lijst met thema’s of onderwerpen. De analyse aan de hand van een topiclijst lijkt misschien wat minder ‘straightforward’ dan het werken met gestructureerde interviews, maar ook hier inventariseer je eerst wat je respondenten over een bepaald thema hebben verteld.

Verzamel per vraag of thema de bijbehorende stukken interview en zet ze bij elkaar. Probeer die stukken interview vervolgens per vraag of thema samen te vatten: wat is de rode draad? Bij tegenstrijdige antwoorden van je respondenten vormt die tegenstrijdigheid waarschijnlijk de rode draad die je wilt uitlichten.

3. Wat bracht je tot dit ene interview?

Wanneer je open interviews hebt gedaan, kun je meestal niet terugvallen op een vragenlijst of topiclist. Naast houvast vanuit je onderzoeksvragen kunnen belangrijke hints voor je analyse liggen in de motivatie voor specifieke interviews. Waarom wilde je dit interview doen? Waarom met deze persoon? ‘Het interviewgesprek dat je hebt gehad met die oudere dame omdat zij toevallig op dat ene bankje op het kerkplein zat’, bijvoorbeeld. Als voor jou duidelijk is wat je tot het interview bracht, kun je ook makkelijker herkennen welke onderdelen uit dat interview wel of niet belangrijk zijn om met je lezers te delen.

Voor de analyse van open interviews is het wel belangrijk niet te zuinig te zijn bij het selecteren van citaten. De context van het interview en de context van de antwoorden van een respondent zijn vaak net zo belangrijk voor jouw analyse van die antwoorden als de antwoorden zelf. Bedenk daarbij dat het gemakkelijk is om later in je proces citaten in te korten, maar dat het vervelend is om de originele transcripten van je interviews er later steeds weer bij te moeten pakken omdat de geselecteerde citaten onvoldoende duidelijk zijn.

Tot slot

Het is belangrijk om te begrijpen dat het analyseren van je interviews iets anders is dan het schrijven van je resultatenhoofdstuk. Je bent nu namelijk je data aan het bestuderen en aan het uitvogelen, aan het bedenken, hoe je die data het best in je scriptie kunt zetten. Je bent dus nog niet bezig met het schrijven van je resultatenhoofdstuk. Je krijgt tijdens het uitvoeren van de kwalitatieve analyse dan ook een stuk minder ‘op papier’ dan bij je werk aan bijvoorbeeld de inleiding of het theoretische kader. Dit voelt wellicht niet als voortgang. Maar voortgang in deze fase herken je wanneer het lezen van het ene interview je steeds vaker aan fragmenten uit andere interviews doet denken. Stel je hierop in als je begint met het analyseren van interviews. Heel veel succes! En als je hier meer over wilt weten, neem dan gerust contact met ons op.

Wil je op de juiste wijze onderzoek uitvoeren? Studiemeesters helpt studenten vooruit. Met onze begeleiding studeer je sneller, beter en relaxter. Wie wij zijn en wat we precies doen? Dat lees je hier.